Osmanlıdan Günümüze Elitler ve Din

Osmanli toplumsal yapisi, tarihsel olarak inancin ve devletin özerk yetki alanlarina sahip oldugu kendine has bir “laiklik” anlayisi üretmisti. Osmanlilar, etnik ve dinsel olarak karmasik bir toplumu idare ederken bir yandan da Müslüman kalmayi basarabilecekleri bir yola ihtiyaç duyuyorlardi. Çözüm, belli basli her gayrimüslim grubu bir millet olarak düsünmek ve her birine kendi inanç, dil ve aile iliskileri konusunda eksiksiz bir özgürlükten yararlanmalarini saglayacak mutlak bir özerklik vermekti. Tanzimat döneminde kirsal kesimde, devletten nispeten bagimsiz ve mevki sahibi olmayan ulema arasinda yeni bir dini liderler kusagi ortaya çikti. O güne dek kâh statükonun korunmasiyla, kâh toplumsal ve siyasal degisimi Islami açidan mesrulastirmakla mesgul olan ulema kesiminin içinden çikan bu yeni zümrenin toplumsal konumu, yeni olusmaya baslayan Osmanli orta sinifiyla paraleldi bundan böyle. Ve bu paralellik, Osmanli-Türk siyasal tarihini derinden etkileyecekti. Neticede Cumhuriyet Türkiye’sinde modernite ve laikligin yol haritasini hem devlet, yani askeri ve sivil bürokrasi hem de mahalli esrafin liderlik ettigi siviller belirledi.Dünya çapinda pek çok Osmanli tarihi kürsüsüne degerli katkilarda bulunmus olan Prof. Dr. Kemal H. Karpat, siyaset bilimi ile tarihin bulusma noktasinda, Türk toplumunun son yüz elli yildan geçirdigi sosyal, ekonomik ve siyasal degisime iliskin kusatici bir perspektif sunuyor;Osmanli’dan bugüne Türkiye’de siyasal katilimin halka halka genisleme sürecini, bir bakima Türk demokrasi tarihinin toplumsal arka planini anlatiyor.